آیت الله شب زنده دار با تعریف خاطره ای از ایام تبلیغ در جوانی، به خوابی اشاره می کند که حضرت حجت در آن وی را به اهمیت کتاب بحارالانوار نوشته علامه مجلسی توجه داده است.
به گزارش مبلغ نشست هم اندیشی پیرامون ابعاد شخصیت علامه مجلسی و آثار ایشان از جمله کتاب بحارالانوار با حضور بزرگان و اساتید حوزه علمیه از جمله آیت الله شب زنده دار و آیت الله سیدان به مناسبت ایام ارتحال علامه مجلسی (۲۷ رمضان) نویسنده کتاب 120 جلدی بحارالانوار، در موسسه علمی پژوهشی کلامنا در مشهد مقدس برگزار گردید. متن زیر گزارشی از سخنان افراد حاضر در این نشست می باشد:
مؤسس کار گروهی در حوزه علوم شیعه، علامه مجلسی بود
حجت الاسلام ربانی بیرجندی در آغاز سخنان خود گفت: در بین علمای شیعه کسی که بیشتر از ۵۰۰ عنوان کتاب و مقاله در مورد او نگاشته شده، سید مرتضی علم الهدی است و خواجه نصیرالدین طوسی در رتبه بعد قرار دارد و یکی دیگر از شخصیتها علامه مجلسی است که کتب و مقالات زیادی در مورد ایشان نوشته شده است. وی در ادامه خاطرنشان شد: سازمان یونسکو کسانی را که در فرهنگ دنیا تاثیرگذار بودند، گرامی میدارد؛ در واقع علامه مجلسی در خاورمیانه از جهت اینکه کتب او در مکتب خانهها و در هر خانهای بوده و جزء کسانی است که در دایره المعارف نویسی همت داشته است و همچنین ملل دیگر ایشان را به عنوان نماینده شیعه میشناختند؛ بر این اساس سازمان یونسکو برای ایشان کنگرهای بسیار با عظمت در اصفهان برگزار کرد.
وی گفت: علامه مجلسی در بحارالانوار در هر موضوعی که وارد میشود ابتدا آیات قرآن، بعد تفسیر آن و سپس به فقه الغة میپردازد و تعارض روایات را حل میکند و بعد از آن، تحلیل میکند و عظمت بحارالانوار در تحلیلهای علامه مجلسی است. وی با بیان اینکه کتاب بحارالانوار در دوره قاجار در ۲۵ مجلد چاپ شده است، گفت: ابن اثیر صاحب جامع الاصول اولین کسی است که کار گروهی را در اهل سنت شروع کرد و در شیعه مرحوم علامه مجلسی کار گروهی را آغاز کرد و گروهی از شاگردان خود را آماده کرد که روایات را جمع آوری میکردند.
وی افزود: نقدی شده که در بحار الانوار تکرار هست ولی باید گفت: علت اینکه در کتاب او تکرار است؛ اولاً چون کتاب، وسیع بوده است لذا مجبور بودند برخی قسمتها را تکرار کنند و علت دیگر این است که شاگردان او بیانات علامه مجلسی را که در مرآة العقول بود، از جلد ۷۰ به بعد، ذیل روایات ذکر کردند و لذا باعث شد در این کتاب تکرارهایی به وجود آید چون کتاب شریف بحارالانوار همزمان با مرآة العقول بود؛ لذا برخی عبارات مرآة در بحار هم هست. آقای بانی در پایان گفت: در فرهنگ فارسی نیز ایشان کتابهای گوناگونی نوشته اند مانند حلیة المتقین که آداب مختلفی از زندگی را در آن ذکر کردهاند.
آیت الله سیدان: دقت بالای علامه مجلسی در تبیین احادیث مشکل، مثالزدنی بود
ایت الله سیدان در ادامه این نشست فرمودند: در ارتباط با مرحوم علامه مجلسی هر آنچه عرض شود نسبت به شخصیت با عظمت ایشان ناچیز است اجمالاً شخصیت ایشان در عالم تشیع بسیار کم نظیر بود و زحمات ایشان باعث حفاظت کتاب و عترت شده است. مجموعه مهم کتاب شریف بحارالانوار که جمع آوری احادیث و بیانات معصومین و تبیین و تحقیقات ایشان بر اساس اصول وحی است،کاملاً محققانه است. شخصیت علامه بسیار فوق العاده و صراطش مستقیم بود در مورد ایشان هر آنچه که کار شود لازم است و برای جامه انسانی و اسلامی بسیار ارزنده است. ایشان در تبیین احادیث مشکل، بسیار دقیق بودند، از باب مثال در حدیثی که در تعریف شیعه آمده: شیعتنا اهل الهدی و اهل التقی و اهل الخیر و اهل الایمان و اهل الفتح و الظفر» یعنی شیعیان ما اهل هدایت و تقوا، اهل خیر و نیکی و اهل ایمان و پیروزی و موفقیت می باشند.
علامه مجلسی در اهل ظفر چهار احتمال گفتهاند:
۱_ اگر جنگی باشد و شیعه و غیر شیعه در حالت یکسان در برابر هم باشند شیعه موفق و پیروز است چون انگیزه دارد و حالت فداکاری بیشتری دارد.
۲_ اهل ظفر است در مناظره و بحث، چون شیعه به حق است پیروز است و نصرت خاص الهی نصیبش میشود.
۳_ اهل ظفر است، یعنی به مفاتیح رسیده اند و به کمالات و ارزشهای حقیقی پی برده اند.
۴_ اهل ظفر است، یعنی در جنگ نفس و عقل، شیعه عقلش بر نفسش پیروز میشود. این چهار احتمالی است که علامه مجلسی گفتهاند و هر آنچه که بررسی شود، احتمال دیگری را نمیتوان به وجود آورد.
سریال یا فیلم مناسبی در مورد علامه مجلسی ساخته نشده است
حجت الاسلام سید مسعود مرتضوی نیز در بخشی از این نشست گفت: بهترین روش ارتباط با مخاطب جوان معرفی الگوهای موفق جهان تشیع است. در مورد مرحوم علامه مجلسی علی رغم اینکه این شخصیت نام و آوازهاش در جهان تشیع پیچیده است و کلمه علامه به معنای ذوالفنون بودن، در تعدد و تکثر آثار ایشان دیده میشود؛ اما با جستجوهایی در منابع مکتوب و رسانهای خواهیم دید که به علامه مجلسی آنگونه که شایسته است پرداخته نشده است. علامه مجلسی شخصیتی است که در دلها و جانها نفوذ کرده است، در تقویم روز ۳۰ مرداد بزرگداشت علامه مجلسی است، اما در مورد ایشان کارهای انجام نشده بسیار زیاد است. قریب به سی کتاب در مورد شخصیت علامه مجلسی نوشته شده است، اما آثاری برای معرفی به نوجوانان و کودکان در مورد علامه مجلسی وجود ندارد، به طور مثال در مورد یکی از شخصیتهای معروف جهان مثل انیشتین به عنوان پدر فیزیک کوانتوم، نزدیک به ۱۷ فیلم و۱۳ سریال ساخته شده است، اما در مورد علامه مجلسی مستند و فیلم مناسبی ساخته نشده است. وی افزود: ایشان ۷۳ سال عمر با برکت داشتهاند و اگر در طی این مدت به صورت طبیعی عمر بشر اندازهگیری شود، امکان اینکه این آثار نوشته شود وجود نداشت.
علامه مجلسی تمام احادیث کتب اربعه شیعه را در کتاب خود نیاورد تا آنها زنده بمانند
آیت الله شب زنده دار در بخش دیگری از این نشست با بیان خاطره ای گفتند: حدود ۴۵ سال پیش آیت الله مشکینی در درس اخلاق خود فرمودند: احتیاط واجب است که طلاب به تبلیغ بروند، وی نیز برای تبلیغ در ماه مبارک رمضان، به یکی از روستاهای اطراف شیراز رفت و کتاب کیفر کردار و راهنمای بهشت را با خود برد و از این کتاب حدیث و ترجمه میگفت و ماه رمضان فقط تا روز نوزدهم در آن روستا برگزار شد.
آیت الله شب زنده دار ادامه داد: برای ادامه مراسم ماه رمضان به قم بازگشتم و شبی خواب دیدم که از کوچه پس کوچههای قم درحال عبور هستم و درب منزلی باز بود به ذهنم آمد که منزل حضرت بقیه الله الاعظم ارواحنا فدا است وارد منزل شدم سالنی بود روبروی آن اتاقی بود که کرسی داشت. حضرت(عج) یک طرف کرسی نشسته بودند، روی کرسی سه جلد بحار طبع جدید بود و آن کتابی که ایشان در تبلیغ از روی آن حدیث میخواندند. حضرت(عج) به بحار اشاره کردند و فرمودند اینها خوب است. به همین دلیل از آن زمان که این توصیه را از وجود مبارک ایشان شنیدند، همیشه به بحار مراجعه میکردند و برکات فراوانی برای ایشان داشته است.ایشان افزود: مرحوم علامه مجلسی در کتاب بحار عناوین ابوابی را مطرح فرموده که بسیار حساب شده و مفید است و در ذیل هر باب استیعاب فرموده است و روایات مربوط به آن را ذکر کرده است، گرچه خودش اشاره کرده به اینکه از این جهت که کتب اربعه مهجور نشود، تمام روایات آن را ذکر نمیکنم و اگر ایشان این اهتمام را نمیورزید، شاید بسیاری از مصادر حدیثی ما امروزه از بین رفته بود.